Nieprawdziwe zeznania świadka
| 27 grudnia 2021
Zgodnie z art. 233 § 1a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1444, z późn. zm.), zwanej dalej: k.k., kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego istniała rozbieżność w wykładni prawa w zakresie czy prawo do obrony, określone w art. 42 ust. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 534, z późn. zm.), dopuszcza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za przestępstwo określone w art. 233 § 1a k.k. przesłuchiwanego w charakterze świadka sprawcę czynu zabronionego, który w obawie przed grożącą mu odpowiedzialnością karną złożył fałszywe zeznanie.
Prezes Sądu Najwyższego, w celu zapewnienia jednolitości orzecznictwa, przedstawił wniosek o rozstrzygnięcie opisanego wyżej zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu w składzie 7 sędziów. W dniu 9 listopada 2021 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. akt I KZP 5/21), zgodnie z którą nie popełnia przestępstwa z art. 233 § 1a k.k. świadek składający fałszywe zeznanie z obawy przed grożącą mu odpowiedzialnością karną, jeśli – realizując prawo do obrony – zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, nie wyczerpując jednocześnie swoim zachowaniem znamion czynu zabronionego określonego w innym przepisie ustawy.
Uchwale nadano moc zasady prawnej. Rozstrzygnięcie koreluje z zasadą, w myśl której nie wolno nikogo zmuszać do samooskarżenia. Należy przy tym pamiętać, że świadek może postępować zgodnie z omawianą uchwałą jedynie w czasie realizacji własnego prawa do obrony. Świadek nie może zatem bezkarnie składać fałszywych zeznań w nieswojej sprawie, np. w sprawie swoich bliskich – w tych sprawach zastosowanie znaleźć może prawo do odmowy zeznań.
radca prawny
Czytaj także
