Kary umowne
| 13 maja 2022
Celem kar umownych jest wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami poprzez skłonienie stron do ścisłego wypełnienia postanowień umowy. Prawidłowo ukształtowana kara umowna gwarantuje spełnienie świadczenia przez dłużnika.
Należy przy tym mieć na uwadze, że jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. To samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
W tym kontekście przywołać należy kształtujące się orzecznictwo sądowe. W dniu 9 grudnia 2021 r. Sąd Najwyższy podjął 2 uchwały (w różnym składzie), sygn. akt III CZP 16/21 oraz III CZP 26/21, zgodnie z którymi:
• dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania albo nienależytego wykonania przez wierzyciela czynności, bez której świadczenie dłużnika w umowie o roboty budowlane nie może być spełnione;
• maksymalna wysokość kary umownej nie musi być wyrażona w kwocie pieniężnej; wystarczy, że można ją oznaczyć na podstawie umowy i w świetle okoliczności sprawy;
• dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w wykonaniu zobowiązania w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, nawet jeżeli nie określono końcowego terminu naliczania kary umownej ani jej kwoty maksymalnej.
Uchwały oznaczają, że strony umów mają dużą swobodę w zakresie kształtowania kar umownych – nie muszą one być: wyrażone w konkretnej kwocie (wystarczy możliwość ich ustalenia na podstawie klauzul umownych), ograniczone kwotowo i czasowo.
Według SN wyrażona w art. 353(1) k.c. zasada swobody umów nakazuje przyjąć dopuszczalność uzgodnionych przez strony postanowień umowy, chyba że istnieją wyraźne racje wynikające z ustawy, właściwości stosunku lub zasad współżycia społecznego, które przemawiają przeciwko takiemu wnioskowi – w sprawach zawisłych przed SN nie dopatrzono się takich przesłanek.
radca prawny
Czytaj także
