Sąd Najwyższy: czyste powietrze nie jest dobrem osobistym
Sąd Najwyższy 28 maja 2021 r. podjął uchwałę, sygn. akt III CZP 27/20, następującej treści:
1. Prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym.
2. Ochronie, jako dobra osobiste (art. 23 k.c. w związku z art. 24 k.c. i art. 448 k.c.), podlegają zdrowie, wolność, prywatność, do naruszenia (zagrożenia) których może prowadzić naruszenie standardów jakości powietrza określonych w przepisach prawa.
Uchwała stanowi odpowiedź na pytanie Sądu Okręgowy w Gliwicach, prowadzącego sprawę z powództwa mieszkańca Rybnika przeciwko Skarbowi Państwa o zadośćuczynienie za smog.
Treść pytania Sądu Okręgowego w Gliwicach: „Czy prawo do życia w czystym środowisku umożliwiającym oddychanie powietrzem atmosferycznym spełniającym standardy jakości określone w przepisach powszechnie obowiązującego prawa, w miejscach, w których osoba przebywa przez dłuższy czas, w szczególności w miejscu zamieszkania, stanowi dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 448 k.c.?”.
Według SN ewentualne skutki zanieczyszczenia środowiska można zwalczać, powołując się na takie dobra jak prawo do zdrowia, wolności czy prywatności (ustne uzasadnienie).
Prawo do oddychania czystym powietrzem stanowi instrument służący ochronie dobra osobistego, jakim jest zdrowie. SN nie przesądził wprost o sprawie mieszkańca Rybnika, wskazał wyłącznie, że w procesie o czyste środowisko nie można się powoływać na takie dobro osobiste.
Brak jest jednak przeciwwskazań do ubiegania się o odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu (zdrowie jest chronionym dobrem osobistym), o ile został on spowodowany bezprawnym działaniem Skarbu Państwa lub prywatnych podmiotów – zanieczyszczenie powietrza ponad przyjęte normy.
radca prawny